بررسی هنجار گریزی نوشتاری در اشعار سمیح قاسم بر اساس نظریه لیچ

آشنایی ­­زدایی، یکی از مهمترین عناصر سبک ساز در یک متن ادبی به شمار می‌رود که طرز بیان ویژه ادیب را مشخص می­‌کند. این تکنیک زبانی، گونه‌­های مختلفی دارد که یکی از آن­‌ها خروج از نرم معمول نوشتار است. هنجار گریزی نوشتاری در واقع تغییر صورت نوشتاری کلمه یا متن است که معانی جدیدی به متن اضافه می­‌کند. بسامد چنین سبکی در شعر سمیح قاسم چنان زیاد است که به نوعی ذاتی اشعار او شده‌است. بدین ترتیب، مقاله حاضر تلاش کرده است تا با شیوه توصیفی- تحلیلی و با ارائه شواهدی که دال بر هنجارگریزی نوشتاری است، گونه‌های مختلف هنجارگریزی نوشتاری را در دیوان سمیح قاسم مشخص کرده، سپس هدف شاعر را از به کارگیری چنین سبکی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که شاعر به شیوه‌های زیر سعی نموده است در شکل نوشتاری خود تغییر ایجاد نماید: 1- جدانویسی حروف واژه‌ها و استفاده از علامت نگارشی 2- نوشتن پلکانی و عمودی سطرهای شعری 3- به کارگیری وام واژه‌هایی از زبان عبری و انگلیسی 4- استفاده از اشکال هندسی و شکل تصویری اعداد. هدف شاعر از کاربرد چنین اسالیبی در نوشتار، علاوه بر انتقال اندیشه و احساس به خواننده، دیداری کردن شعر وتجسم بخشیدن به مفهوم آن است.